Historia

Fakty , ciekawostki z historii Parzynowa (na podstawie opracowań prof. Stanisława Nawrockiego)

Parzynów leży najdalej na południu położonej części Wielkopolski , w trójkącie miast Ostrzeszowa (7 km), Kępna (12 km) i Sycowa (16 km). Położony jest wśród wzgórz Ostrzeszowskich. Tutaj też znajduje się – w południowej części wsi – najwyższe ich wzniesienie Kobyla Góra (284 m n.p.m.).

Wieś otoczona jest wzgórzami ze wszystkich stron, jedynie w kierunku południowo-wschodnim otwiera się nizina. Sama wieś poprzedzielana jest wzgórzami na kilka części. W kierunku wspomnianej niziny spływają wody Strugi Parzynowskiej wraz z dwoma jej dopływami (jeden z północy, a drugi z południowego zachodu), które spływają wśród niewielkich kotlin, dzieląc wieś na trzy części pod względem krajobrazowym. Sama Struga Parzynowska bierze swój początek w zachodniej części wsi przy dawnym majątku ziemskim, gdzie znajduje się kilka stawów i moczary. Od tej właściwości geograficznej wieś bierze swoją nazwę, gdyż „parzynów” oznacza miejsce błotniste wśród lasu, pokryte zaroślami i trzciną.

Najwcześniejsze zabytki pisane dotyczące Parzynowa pochodzą z połowy XIII w. Można z nich wnosić, że Parzynów – wraz z sąsiednimi wsiami – w drugiej połowie XIII i w pierwszej połowie XIV w. był własnością biskupów wrocławskich i to jako własność osobista, gdyż np. w 1360r. biskup Przecław w sprawie przekazania 20 wsi kanonikowi Gromassy’emu nie pytał o zdanie kapituły, lecz zdecydował sam. Przypuszcza się, że wsie te stały się własnością biskupstwa za pośrednictwem biskupa Tomasza II (1267-1292), pochodzącego z możnego w Kaliskiem rodu Zarembów. Były one prawdopodobnie jego własnością i przeszły na własność następców, którzy też mogli nimi dysponować według swego uznania. W drugiej połowie XIV w. biskupstwo wrocławskie utraciło w nieznanych bliżej okolicznościach. Parzynów przeszedł w ręce prywatne i stał się własnością szlachecką.
Właściciele Parzynowa w ciągu wieków zmieniali się, a szczególnie często w XVIII w. Od połowy XVI w. wieś podzielona była pomiędzy dwóch właścicieli, ale w XVIII w. szybko postępowało rozdrobnienie, tak że w niektórych okresach właścicieli było trzech, a nawet czterech.

W dniu 14 września 1752 król polski August III – na prośbę właściciela połowy Parzynowa Stefana Wiewiorowskiego - wydał dokument nadający Parzynowowi prawa miejskie. Parzynów otrzymał prawo do cotygodniowego targu w niedzielę oraz jarmarków w następujące dni: na św. Kazimierza, w niedzielę po Wniebowstąpieniu Pańskim, w Zielone Świątki, na św. Mateusza Apostoła na Wszystkich Świętych oraz św. Tomasza Apostoła. Parzynów nie otrzymał herbu ani wskazania prawa według którego miasto miało się rządzić, nie powołano burmistrza z radą, ani wójta z ławą. W Parzynowie nie było miejskiej zabudowy, ani też jej nie wprowadzono, miał tylko rynek na skrzyżowaniu dróg w centrum wsi. Parzynów był w aktach nazywany miasteczkiem do drugiego rozbioru Polski w 1793 r.
 


Najstarszy plan wsi Parzynów – 1796 r.

Od drugiego rozbioru Polski w 1793 r. Wielkopolska, a wraz z nią Parzynów znalazły się pod zaborem pruskim. W tym okresie zachodziły bardzo istotne zmiany społeczne i gospodarcze. Przede wszystkim w latach 1823-1860 przeprowadzono podstawową reformę rolną, jaką było uwłaszczenie chłopów i zniesienie pańszczyzny. Wielkopolska stała się wówczas spichlerzem zaopatrującym w żywność państwo Pruskie, zwłaszcza pobliski Berlin. W latach trzydziestych XIX w. Parzynów – będąc własnością państwa pruskiego (Królewskiego Banku Głównego w Berlinie) – został poddany reformie rolnej, na podstawie której chłopi uzyskali ziemię na własność. W wyniku działań uwłaszczeniowych Parzynów bardzo się zmienił. Z zestawienia właścicieli ziemi w Parzynowie z 1858 r. wynika, że do 63 chłopów należały 1402 morgi ziemi, a do dworu 3122 morgi. Folwark był zarządzany przez dzierżawców do 1849 r., kiedy sprzedano go w ręce prywatne. Właściciele folwarku (zwanego też majątkiem) przekształcili się w ziemian. Było ich kolejnych kilku, w tym Niemka Hedwig Usedom z Berlina, która w 1922 r. sprzedała folwark Polakowi Czesławowi Anasiewiczowi, a ten uzyskał prawo rozparcelowania folwarku. Stało się to w 1923 r., kiedy po majątku pozostała tylko resztówka, nabyta przez Stanisława Naglika.

Wiele dalszych ciekawych informacji o Parzynowie i jego mieszkańcach dowiesz się czytając opracowania i publikacje profesora Stanisław Nawrockiego:
1. Dzieje kościoła i parafii w Parzynowie (1981)
2. Dzieje wsi Parzynów (2005)